اسماعیل مجللی پژوهشگر آیینی:
تفرش کانون اصلی تعزیه در کشور به حساب می‌آید
اسماعیل مجللی محقق و پژوهشگر تعزیه کشور می‌گوید: شهر تفرش کانون اصلی شبیه‌خوانی در کشور به‌حساب می‌آید و اعتبار این هنر در این شهرستان به حدی است که از گذشته تا به امروز بخشی از زندگی مردم را شامل شده است و به‌نوعی می‌توان گفت که همه خانواده‌های این شهرستان با این هنر درگیر شده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایران تئاتر در استان مرکزی، اسماعیل مجللی اسماعیل مجللی شبیه خوان، پژوهشگر و مدرس تعزیه در حاشیه اجرای برنامه‌های تعزیه‌خوانی به مناسبت هفته فرهنگی تفرش در تکیه ششناو تفرش حضور داشت
او درباره تعزیه تفرش گفت: «تکایایی همچون ششناو، خلچان، میانده تفرش که هر کدام از ظرافت و معماری عجیبی برخوردار هستند باعث شده که این شهر با عنوان شهر تعزیه به اشتهار برسد.»
او افزود: «تکیه زاغرم که امسال صد و شصت و پنجمین سال فعالیت خود را پشت سر گذاشته شاهد صدها هزار تعزیه بوده و از در و دیوار آن صدای چندین هزار شبیه‌خوان شنیده می‌شود که این موضوع در هیچ کجای کشور جریان ندارد».
این پژوهشگر تعزیه که در سال 1400 با کتاب تاریخ تعزیه در همدان عنوان ملی کتاب سال عاشورا را از آن خود نموده است ادامه داد: «برای نگارش کتاب «شبیه نامه»، شبیه‌خوانی در تمامی نقاط کشور را بررسی کرده‌ام و این تابلوی زیبای نقاشی که سیره ناب اهل‌بیت بر آن نقش بسته است توسط مناطق مختلف کشور و بر اساس زیست‌بوم هر منطقه رنگ‌آمیزی شده و مناطقی پررنگ و مناطق دیگر کمرنگ‌تر هستند که همین کنتراست موجب زیبایی آن شده است و در این میان شهر تفرش پررنگ‌ترین نقطه را به خود اختصاص داده است.»
او که در سال گذشته مجلس تعزیه وفات ام‌البنین را برای نخستین بار اجرا و نسخه‌ی آن را به سراسر کشور ارسال نموده است گفت: «تفرش از همان دوران قاجاریان که تعزیه از اعتبار ویژه‌ای برخوردار شد از مراکز مهم تعزیه‌خوانی بود و این روند فقط به دوره معاصر خلاصه نمی‌شود.»
مجللی افزود: «در سفرنامه ادوارد پولاک آمده است که در عهد قاجاریان بسیاری از ملاکان، خوانین تفرش با دربار قاجار به‌طور مستقیم در ارتباط بودند و بیشترین منشیان و نویسندگان دربار ناصری مناصب دیوانی و منشی‌گری را به عهده گرفتند و ازآنجاکه علاقه خاصی به شهر تفرش داشتند هر آنچه را که در دربار دیدند کپی آن را در شهر کوچکی مثل تفرش نیز به ارمغان آورده بودند که اصلی‌ترین آن‌ها هنر شبیه‌خوانی بود.»
نویسنده کتاب شبیه نامه ادامه داد: «در عهد ناصری ساختن تکایا و فضاهای اختصاصی برای اجرای تعزیه مرسوم شد و پیش از آنکه تکیه‌ای اختصاصی توسط دولت وقت احداث بشود از همین مستوفی‌های تفرشی شخصی به نام سید کاظم مستوفی تکیه‌ای به نام زاغرم را در تفرش احداث کردند و این تکیه زیبا 11 سال پیش از تکیه دولت احداث‌شده بود.»
این پژوهشگر تعزیه کشور در ادامه توضیح داد: «ارتباطی که بین تفرش و تهران ایجادشده بود سبب آن شد که برخی از شبیه‌خوانان تکیه دولت در عهد ناصری و مظفری را از اهالی تفرش تشکیل بدهند افرادی همچون احمد تفرشی، یوسف تفرشی، میرزا حبیب، میرزا بابا شاکر تفرشی و درنهایت حسینعلی خان مصفا که از موسیقیدانان دربار مظفرالدین شاه بود و این شاه قاجار طبق سنت خسروپرویز عنوان نکیسا که از موسیقیدانان و خنیاگران دربار ساسانی بود را به این شخص اهدا نمود.»
او افزود: «گسترش و نشر تعزیه فقط منحصر به مختص شهر تفرش نبود بلکه این موضوع به روستاهای اطراف هم کشیده شد و تکایای زیبایی با قدمت حدود یک سده را در برخی از روستاها از قبیل قم، کبوران، بازرجان و... می‌توان دید.»
مجللی در ادامه با اشاره به اینکه طبق بررسی‌هایی که در هنر تعزیه داشته‌ام نسخه‌های تعزیه‌ای که در این منطقه دیده می‌شود دقیقاً همان نسخ دوره قاجار و تکیه دولت هستند. افزود: «در تعزیه معاصر نیز شبیه‌خوانی در تفرش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و هم اکنون شبیه‌خوانانی در این شهر حضور دارند که دامنه فعالیتشان در سطح کشور است.»
